Shkencëtari më i njohur britanik Stephen Haëking ka vdekur në moshën 76 vjeçe, në shtëpinë e tij në Cambridge të Britanisë së Madhe, ka bërë të ditur familja e tij.
“Jemi thellësisht të pikëlluar sepse sot, babi jonë i dashur ndrroi jetë. Ka qenë shkenctar i madh dhe një njeri i shkëlqyer”, kanë thënë fëmijët e tij Luci, Robert dhe Tim.
“Forca e ti dhe këmbëlgulësia, së bashku me trurin briliant dhe humorin e tij, kanë inspiruar njerëzit rreth e qark botës”, shkruhet në lajmërimin, transmeton gazetametro.net
Stephen Hawking ka diplomuar në Oxford, për fizikë, ku pastaj me tëmën e “Teorisë së Relativitetit” mbarroi doktoraturën në Cambridge, ku dhe vazhdoi karrierën e tij akademike.
Hawking ishte i njohur për punën e tij dhe zhvillimin e teorive të vrimave të zeza dhe relativitetit, kurse ka shkruar një numër të konsiderueshëm veprash të njohura, duke përfshirë ‘A Brief History of Time’ – vepra e tij më e famshme.
Ai inspiroi shumë njerëz që të mos i dorëzohen sëmundjeve. Në moshën 22 vjeçare mjekët i kishin dhënë edhe pak vite jetë pasi ishte diagnostifikuar me një formë të rrallë të sëmundjes motorike të neuroneve, sëmundje që e la tërë jetën në një karrige me rrota ku përdorte një aparat për të folur.
Profesori i demantoi mjekët dhe jetoi edhe 50 vite tjera.
Pjesë e shoqërisë Mbretërore u bë në vitin 1974, ndërsa profesor i matematikës në vitin 1979.
Si student pësoi një zhvillim të madh të kësaj sëmundje e cila ia kufizoi lëvizjet dhe të folurën. Mbi të gjitha ai vazhdoi me punët e tij, ndërsa punë jetësore e tij, paraqet një fitore të jashtëzakonshme, mbi aftësinë e kufizuar fizike.
Hawking filloi të studionte teorinë e përgjithshme të relativitetit, duke vënë në dukje se teoria e Einstein nuk shpjegon natyrën kuantike mekanike të fizikës dhe nuk është në gjendje të përshkruajë në mënyrë adekuate singularitetet gravitacionale siç janë “vrimat e zeza” ose “bangat e mëdha”. Në librin “The Large Scale Structure of Space- Time” (G. F. R. Ellis, 1973), veçoria hapësinore duhet të shfaqet në fillim të universit dhe vetëm hapësirë dhe kohë; ajo ishte një “zhurmë e madhe” (një pikë e dendësisë pafundësisht të lartë të hapësirave hapësinore-kohë). Universi po zgjerohet nga ajo pikë.
Ai i ka përmaruar njohuritë ona për “vrimën e zezë”- ato janë një veçori në kohë dhe hapësirë, të shkaktuara nga një masë e mjaftueshme për të fshehur hapësirën në mënyrë që valët e dritës (fotonet) të mos transmetohen. Kufiri brenda të cilit drita nuk mund të dalë është quajtur horizonti i ngjarjeve dhe është dhënë nga rreze Schwarzschild. Haëking zbuloi se horizonti i ngjarjeve mund të rritet ose të mbetet i vazhdueshëm me kalimin e kohës, kështu që nëse dy vrima të zeza zhduken, zona e sapokrijuar do të ishte më e madhe se shuma e sipërfaqes së komponentëve.
Ai tregoi se mekanika e vrimës së zezë ka paralele në ligjet e termodinamikës (sipas së cilës entropia duhet të rritet me kalimin e kohës). Ai gjithashtu tregoi se vrimat e zeza nuk janë vetëm për shkak të rënies së yjeve, por edhe për shkak të kolapsit dhe regjioneve të tjera shumë të kompresuara të hapësirës.
Në periudhën prej vitit 1970 deri në 1974, Haëking dhe bashkëpunëtorët e tij e dëshmuan hipotezën e Viler (J. Wheeler, 1911-2008), të njohur ndryshe si “thuprat e thjerrëzave të teoremës, që ato ishin vetëm masa, vrulli këndor dhe ngargesa elektrike që u ruajtën në momentin që substanca të kishte arritur në vrimën e zezë.
Në vitin 1974, Hawking erdhi në një rezultat të jashtëzakonshëm që vrimat e zeza mund të lëshonin rrezatim ngrohjes. Për shembull, nëse një çift grimcash anti-grimcash vjen në afërsi të horizontit të ngjarjes dhe vetëm njëra është brenda tij, atëherë vrima e zezë lëshon në mënyrë efektive rrezatimin e nxehtësisë. Temperatura përfundimtare duhet të lidhet me një vrimë të zezë dhe analogjia mes vrimës së zezë dhe mekanikës së termodinamikës është e vërtetë. Dëshmitë indirekte për ekzistencën ekzistuese të vrimave të zeza në qendër të galaktikave aktive tani sigurohen: ka disa dëshmi se në qendër të galaktikës sonë, “Rrugës së Qumështit”, ka një vrimë të zezë.
Në një kohë jo shumë të largët Haëking ndërmori për të formuluar një teori konsistente mekanike të graviteti, e cila do të lidhte gravitetin me tre llojet e tjera mazë të forcës (bërthame e dobët, bashkëveprim i fortë bërthamorë dhe elektromagnetik). Litri i tij “A Brief History of Time” e shkruar në vitin 1988 ka qenë një sukses i shkëlqyeshëm. Gjithashtu në vitin 1989, u bë “Shoqërues ndëri” i Mbretërëshës.
Leave a Reply