Arthur Goldhammer/
Si kandidat për presidencën franceze më 2017, Emmanuel Macron shpesh mburrej që ai nuk ishte “as i djathtë dhe as i majtë”, duke e mbrojtur kandidaturën e tij si një alternativë të tretë. Ai pastaj e ndryshoi këtë përshkrim si “i djathtë dhe i majtë”. Në prag të raundit të parë të zgjedhjeve, Macron i dha një klase me nxënës të shkollave fillore një mësim të bukur: e djathta qëndronte për lirinë, tha ai me një buzëqeshje çarmatosëse, ndërsa e majta mbron barazinë. Duke premtuar të kapërcejë hendekun midis dyve, ai do të ishte kandidati i vëllazërisë. Liberté, égalité, fraternité: Ishte një mashtrim i pastër për ish-studentin e filozofisë, i cili arriti të mashtrojë dhomën e nxënësve me sintezën hegeliane të së kaluarës së diskutueshme revolucionare të Francës.
Tani, pothuajse një vit nën presidencën Macron – me nivelin e miratimit të tij publik në 40 për qind pas tre muaj rresht zbritje – shumë nga ata që votuan për të me shpresën se ai do të tejkalonte ndarjen midis të majtës dhe të djathtës kanë filluar të pyesin veten nëse ata kanë zgjedhur një maskaradë, pavarësisht nga fakti që Macron në pushtet ka bërë pak a shumë pikërisht atë që ai tha se do të bënte. Tradicionalistët e krahut të djathtë kundërshtojnë planet të tij për ta kthyer Francën në një “start up” sipas modelit të Silicon Valley, ndërsa të majtët kundërshtojnë përpjekjet e tij për të shtypur imigracionin e paligjshëm dhe për të ofruar shkurtime të taksave për të pasurit. Kjo e fundit i ka dhënë Macronit epitetin “president i të pasurve”.
Zemërimi i së majtës u ngrit herët. Deri në tetor të vitit 2017, vetëm pak muaj pas marrjes së detyrës në maj, Macron kishte eliminuar tatimin e pasurisë mbi asetet, përveç pasurive të paluajtshme, një masë që ai e kishte parashtruar – dhe justifikuar – gjatë fushatës si një nxitje për investitorët dhe një joshje për të pasurit për të qëndruar në Francë. Rreth 10,000 milionerë thuhet se u larguan nga Franca në 2015.
Macron gjithashtu shtyu një reformë të madhe të kodit të punës. Duke vepruar mirë mbi një premtim shumë të përsëritur të fushatës, ai vazhdoi reformat e punës që ai kishte iniciuar si ministër i ekonomisë nën Presidentin Socialist François Hollande. Megjithëse detajet e kodit të ri të punës janë komplekse, politikat e Macron ka synuar në thelb të lejojnë firmave fleksibilitet më të madh në punësimin, shkarkimin dhe caktimin e orëve të punës dhe kushteve – standarde të ofertës së ekonomisë neoliberale.
Pastaj, për të kompensuar disa nga të ardhurat e humbura nëpërmjet eliminimit të tatimit mbi pasuritë, ai vendosi një “kontribut të përgjithshëm social” mbi disa pensionistë të caktuar. Por kjo thjesht përforcoi perceptimin se ai ishte zhvendosur në të djathtë. Kritikët akuzuan se Macron ishte duke shfrytëzuar të moshuarit në mënyrë që të mbështesë të pasurit dhe akuzat vijuan: Sipas një sondazhi, 71 për qind e francezëve e konsiderojnë tatimin e ri mbi pensionistët “të pajustifikuar”, edhe pse kjo nuk prek të gjithë pensionistët dhe do të kompensohen pjesërisht nga një reduktim gradual i taksave të pronës vendore.
Në një përpjekje për të zbutur pensionistët, të cilëve iu vendos taksa e re, Macron i falënderoi pamasë gjashtë herë – në një intervistë televizive me gazetarin Jean-Pierre Pernaut në prill. Kjo nuk pati efektin e synuar: Shikuesit që u konsultuan menjëherë pas transmetimit akuzuan presidentin për shfaqje të “përbuzjes” ndaj pensionistëve dhe trajtimin e tyre si “qytetarë të klasit të dytë” sepse ai taksonte përfitimet e tyre ndërsa shkurtonte taksat mbi të pasurit.
Së fundi, propozimi i Macron për të reformuar hekurudhën kombëtare franceze, SNCF, ka zemëruar ata që e shohin atë duke anuar gjithnjë e më tej në të djathtë. Sistemi hekurudhor – dhe punëtorët e hekurudhave – kanë gëzuar prej kohësh një vend të privilegjuar në imagjinatën dhe ekonominë franceze. Shtatë nga 10 shtetas francezë preferojnë trenin për mjetet e tjera të transportit, dhe SNCF nderohet si shërbim publik i rëndësishëm.
Punonjësit hekurudhorë të Francës, të njohur si cheminots, aktualisht gëzojnë kushte mjaft bujare kontraktuale krahasuar me punëtorët e tjerë. Pasi të punësohen, vendet e punës janë të garantuara për jetë – pushimet nga puna nuk lejohen. Të gjithë punonjësit e SNCF mund të dalin në pension që në moshën 55 vjeçare dhe ata që duhet të udhëtojnë distanca të gjata nga baza e tyre, si inxhinierë, mund të pensionohen në moshën 50 vjeçare, megjithëse reformat e mëparshme rrisnin gradualisht moshën e daljes në pension dhe shtrëngimin e rregullave rreth daljes në pension.
Macron dëshiron ta ndryshojë të gjithë këtë, pjesërisht në përgjigje të iniciativave të Bashkimit Evropian që synojnë të rrisin konkurrencën e tregut në industrinë hekurudhore. Ai pretendon se hekurudha franceze “është 30 për qind më pak efikase” sesa hekurudhat në vendet fqinje si Gjermania. Sindikatat e kundërshtojnë këtë shifër. Udhëheqësit e punës pohojnë se nëse SNCF vuan nga shpenzimet e larta, arsyeja kryesore nuk është paga dhe përfitimet e akorduara për punëtorët hekurudhor, por borxhi i lartë që kompania mbart si pasojë e huamarrjes së madhe gjatë 30 viteve të fundit për të ndërtuar linja hekurudhore me shpejtësi të lartë që kryesisht i shërbejnë të pasurve.
Ka zhgënjim të konsiderueshëm që Macron si president duket të ketë anuar në të djathtë. Sipas një studimi të gjerë paszgjedhor, 45 për qind e atyre që votuan për Macron në raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale të vitit të kaluar votuan për kandidatin socialist Hollande në raundin e parë të 2012. Me fjalë të tjera, Macron nuk do të ishte president sot nëse nuk do të kishte qenë kjo mbështetje e konsiderueshme nga votuesit që identifikohen me të majtën. Por ky ndryshim u bë i qartë në fillim të presidencës së tij: Edhe pse disa nga ministrat e tij, duke përfshirë Gérard Collomb i Ministrisë së Brendshme dhe Jean-Yves Le Drian i Ministrisë për Çështjet e Jashtme, vijnë nga Partia Socialiste, Kryeministri Édouard Philippe, Ministri i Financave Bruno Le Maire, dhe ministri i Buxhetit Gérald Darmanin të gjithë vijnë nga e djathta. Në të vërtetë, nëse zgjedhjet kishin prodhuar një president të qendrës së djathtë, programi i qeverisë mund të dukej i njëjtë me të Macron-in. Philippe ishte këshilltari kryesor i kreut të qendrës së djathtë Alain Juppé ndërsa Le Maire ishte vetë kandidat nën emërimin e republikanëve.
Në fakt, Macron i ka dhënë të djathtës aq shumë nga çfarë ajo donte saqë ai ka ndarë në mënyrë efektive republikanët. Një grup i moderuar, i quajtur “Constructives” për gatishmërinë e tyre për të punuar me Macron, u shpërble me dëbim nga udhëheqësi i ri republikan, Laurent Wauquiez. Duke qenë vetë konservator, Wauquiez nuk mund të kritikojë Macron për animin në të djathtë të politikës ekonomike që ka thënë se dëshiron, prandaj ai sulmon presidentin si një “elitist” i cili me arrogancë “dikton” njerëzit autentikë të provincave dhe sundon me ndihmën e “një elite të re shtetërore” të burokratëve parizianë. Nëse Macron vepron në mënyrën e tij, Wauquiez thotë, Franca do të shndërrohet në një “vend start up” të individëve “të ndërlidhur gjerësisht por pa rrënjë”.
Më tej, e djathta tradicionale refuzon ta njohë atë si një konservator, sepse plani i tij për të drejtuar Francën drejt një të ardhme sipërmarrëse të teknologjisë së lartë shihet si një kërcënim për vlerat tradicionale. Asgjë nuk i kënaq Macron më shumë sesa të sulmohet në të dyja krahët, sepse marrja e zjarrit nga të dyja palët i jep kredibilitet pretendimit të tij që nuk i përket asnjërës palë.
Një rast konkret: Në mbrëmjen e 15 prillit, Macron u ul për një intervistë me dy gazetarë të ashpër. Edwy Plenel, redaktor i Mediapart, që përfaqësonte të majtën militante, ndërsa Jean-Jacques Bourdin nga stacioni i radios RMC që përfaqësonte të djathtën populiste. Të dy u përpoqën ta vinin nën zjarr. Macron u dallua në këtë stërvitje, e cila tregoi se forca e tij e madhe si një luftëtar politik nuk është as goditja e tij e majtë, as goditja e tij e djathtë, por këmbëngulja e tij retorike, e cila i mban kundërshtarët e tij jashtë balancës. “Njerëzit panë një president që mund të marrë një grusht dhe të hedhë një kur është e nevojshme”, tha zëdhënësi i qeverisë, Christophe Castaner. Konfrontimi, tha ai, ishte “gati fizik”.
Pugilizmi politik televiziv është një gjë, por punëtorët francezë shumë kohë më parë kanë përsosur markën e tyre të jujitsu. Tre ditë pas intervistës televizive të Macron, punëtorët hekurudhorë hynë në grevë, të vendosur për të prishur tranzitin dy ditë nga pesë të tillë derisa qeveria të dorëzohej.
Megjithatë, presidenti premton të qëndrojë i palëkundur. Ai beson se ka dalluar strukturat që qëndrojnë në rrugën e progresit dhe është i vendosur për t’i shpërthyer ata në mënyrë që të pastrojë një rrugë për një të ardhme më të ndritur. Macron, në fund të fundit, është një praktikues i ekonomistit austriak Joseph Schumpeter, i cili tha se përparimi ekonomik është një produkt i “shkatërrimit krijues”. Dhe presidenti francez është një teknokrat francez në zemër, një që beson se shteti është arbitri i vetëm dhe përfaqësues i interesit të përgjithshëm.
Rreziku është se ndryshimet strukturore që Macron ka ndërmend të bëjë nuk do të prodhojnë rezultatet e pritura. Për njëfarë kohe dukej se një rimëkëmbje e përgjithshme e ekonomisë evropiane po punonte në favor të tij: vala në rritje do të ngrinte anijen franceze së bashku me të gjithë të tjerët. Por shenjat e fundit të ngadalësimit e vejnë këtë në pikëpyetje, dhe rezultati i zgjedhjeve gjermane ka ulur gjasat për reformat e BE që Macron ka mbrojtur. Kjo vetëm sa ka shtuar zhgënjimin e mbështetësve të krahut të majtë.
Elokuenca e Makron-it dhe zotërimi me mjeshtëri i makinerisë së qeverisë vazhdojnë të impresionojnë një masë të mjaftueshme të klasës publike dhe politike, prandaj mbetet e dyshimtë që lëvizjet e ndryshme që janë krijuar në opozitë do të bashkohen mjaftueshëm për të bllokuar reformat e tij. Por nuk është pa ironi kur themi që talenti i Macron-it për përdorimin e burokracisë po dëshmon të jetë burimi i shpëtimit të tij, edhe pse reputacioni i tij për centrizmin po shpërbëhet./Foreign Policy – Lexo.al/
Leave a Reply