Duke anuluar marrëveshjen bërthamore të Iranit, tha Presidenti Trump, ai do të jetë në gjendje të marrë një marrëveshje edhe më të mirë, e cila do të kontrollojë gjithashtu raketat balistike të Iranit dhe ndikimin e saj rajonal.
Ju duket e ngjashme? Duhet. Ky është i njëjti gjest drejt një marrëveshjeje më të mirë dhe më të zgjuar që z. Trump bëri kur nxorri Shtetet e Bashkuara jashtë marrëveshjes klimatike të Parisit, i njëjti premtim i zbrazët që ai bëri duke thënë se do të furnizonte planet për paqen në Lindjen e Mesme dhe kujdes më të mirë, më të lirë dhe më të arritshëm shëndetësor. Deri më tani, përsëri dhe përsëri, ai ka treguar veten të aftë të shkatërrojë marrëveshjet – një detyrë relativisht e lehtë për një president – ndërsa i mungon plotësisht thellësia e politikave ose vizioni strategjik dhe durimi për të krijuar të reja.
Kur është fjala për rrezikun e një gare të armëve bërthamore në Lindjen e Mesme, nuk ka asnjë shenjë se Irani ose ndonjë nga fuqitë e tjera më të mëdha në paktin ekzistues dhe aq të suksesshëm, thjesht do të pranojnë planin e ri imagjinar të zotit Trump. Më shumë të ngjarë, vendimi i tij, që njoftoi të martën, do të lejojë Iranin të rifillojë një program të fuqishëm bërthamor, do t’i bëjë marrëdhëniet me aleatët e ngushtë evropianë më të ashpra, do të shkatërrojë kredibilitetin e Amerikës, do të krijojë kushte për një luftë të mundshme më të gjerë në Lindjen e Mesme dhe do ta bëjë më të vështirë arritjen e një marrëveshje me Korenë e Veriut për programin e saj të armëve bërthamore.
Me fjalë të tjera, shumë larg nga qëllimi. Ky njeri që, me sa duket për shkak të një libri dhe një shfaqjeje televizive, ka një reputacion si një përpunues i marrëveshjeve, pavarësisht nga një sërë falimentimesh dhe padive, është duke grumbulluar mjaft rekorde të marrëveshjeve të prishura që ai sugjeron që “kurrë, kurrë nuk duhet të ishin bërë” dhe premtime të rreme për “marrëveshje më të mira”.
Konsideroni marrëveshjen e Parisit, të miratuar nga Presidenti Barak Obama në vitin 2016. Zoti Trump e cilësoi atë si një punë “të papërshtatshme” për Shtetet e Bashkuara dhe në qershor ai shpalli synimin e tij për t’u tërhequr prej saj. Zoti Trump sugjeroi se ishte i hapur për rinegociimin e kësaj marrëveshjeje vullnetare, por nuk ka bërë asgjë për këtë. Ndërkohë administrata e tij po largohet nga mbrojtja e mjedisit nëpërmjet deregulimit, edhe pse gati 200 vende që e kanë nënshkruar marrëveshjen mbeten të përkushtuar ndaj saj.
Ose merrni në konsideratë DACA (programi i fëmijëve të ardhur në SHBA), e themeluar gjithashtu nga z. Obama. Ajo siguron leje pune të përkohshme dhe mbron nga dëbimi rreth 800,000 emigrantë pa dokumente të ardhur në Shtetet e Bashkuara si fëmijë. Zoti Trump e anuloi atë, por tha se ishte i hapur për ta ndrequr atë. Por ai nuk ka bërë diçka të tillë, duke urdhëruar në vend të kësaj një fushatë largimi nga agjentët federalë të emigracionit, që i kanë ndarë familjet e panumërta dhe kanë lënë në harresë miliona njerëz të tjerë pa dokumente.
Ngjashëm, muri i kufirit jugor, qendra e fushatës së tij presidenciale që duhej të paguheshe nga Meksika, është më shumë iluzion se sa realitet – dhe çfarëdo pjesë që po ndërtohen po paguhet nga Amerika.
Ai premtoi një marrëveshje më të mirë për kujdesin shëndetësor, me kosto më të lira dhe mbulim universal. Ai kurrë nuk propozoi një të tillë. Në vend të kësaj, pasi Kongresi dështoi të shfuqizojë Aktin e Kujdesit të Përballueshëm, ai e sulmoi atë administrativisht, duke rritur numrin e njerëzve pa sigurim dhe duke rritur primet.
Një nga lëvizjet e tij të para në detyrë ishte të tërhiqej nga Partneriteti Trans-Pacific i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, të cilin ai e kishte quajtur “një përdhunim të vendit tonë”. Muajin e kaluar ai ngriti mundësinë e rikthimit në të, por pastaj u tërhoq përsëri.
Pastaj vjen NAFTA, Marrëveshja e Tregtisë së Lirë të Amerikës së Veriut, të cilën Shtetet e Bashkuara, Meksika dhe Kanadaja nuk kanë qenë në gjendje të bien dakord për ndryshimin e saj pas disa muaj bisedimesh.
Sa i përket Kinës, të cilën zoti Trump premtoi të kërcënojë për ofrimin e koncesioneve tregtare, negociatat e fundit përfunduan me pak shenja përparimi drejt shmangies së një lufte tregtare.
Një marrëveshje për të cilën ai detyroi negociata të reja dhe duket se ka shënuar sukses modest është Marrëveshja e Tregtisë së Lirë me Korenë e Jugut. Megjithatë, presidenti ka sugjeruar që ai të vonojë finalizimin e paktit sepse i jep atij një kartë për të luajtur, me sa duket me Seulin, ndërsa po bisedon me Korenë e Veriut mbi programin e saj bërthamor.
Trump shpesh duket se po konsumohet me përmbysjen e trashëgimisë së paraardhësit të tij, disa nga marrëveshjet nxorrën përbuzjen e tij si marrëveshja bërthamore e Iranit, arritje diplomatike e zotit Obama. Nënshkruar në vitin 2015 nga pesë fuqitë më të mëdha, si dhe Shtetet e Bashkuara dhe Irani, ajo angazhoi Iranin që në mënyrë të konsiderueshme ta kufizonte programin e saj bërthamor në këmbim të heqjes së sanksioneve.
Inspektorët ndërkombëtarë së bashku me zyrtarët amerikan dhe izraelit të zbulimit dhe sigurisë kanë gjykuar në mënyrë të përsëritur se Irani po i përmbahet detyrimeve të tij. Kjo nuk ka rëndësi për z. Trump, së bashku me linjat e ashpra kundër Iranit në administratën e tij, kryeministrin Benjamin Netanjahu të Izraelit dhe Arabinë Saudite, të cilët duket se besojnë se problemet e tyre me Iranin mund të zgjidhen më së miri duke e rrëzuar regjimin përmes krizës ekonomike apo veprimeve ushtarake.
Përpara vendimit të tij të martën për të imponuar “nivelin më të lartë të sanksioneve ekonomike” për vendet e huaja që bënë biznes në Iran, zoti Trump vendosi barrën për Francën, Gjermaninë dhe Britaninë për të trajtuar atë që ai konsideronte si “gabime” në marrëveshje. Për disa muaj evropianët argumentuan se kjo mund të bëhej në një marrëveshje dytësore, duke e mbajtur marrëveshjen bërthamore të paprekur, por përpjekja përfundimisht u rrëzua për shkak të këmbënguljes së zotit Trump për rihapjen e marrëveshjes. Është e dyshimtë nëse z. Trump ishte ndonjëherë serioz në gjetjen e një kompromisi. Evropianët dhe iranianët, të cilët thonë se do të vazhdojnë të respektojnë marrëveshjen, shpresojnë të menaxhojnë pasojat, por pavarësisht nga sigurimi që ai është “i gatshëm, me vullnet dhe i aftë” për të negociuar një marrëveshje të re, zoti Trump nuk ka plan të dukshëm B, me përjashtim të presionit ndaj Iranit.
Duket një mesazh i çuditshëm i vrazhdë dhe kundërproduktiv pasi zoti Trump është zhvendosur nga kërcënimet drejt diplomacisë me Korenë e Veriut dhe po përgatitet të takohet me udhëheqësin e saj Kim Jong-un, për ta bërë atë të braktisë programin e tij bërthamor me një arsenal prej 20 deri në 60 armë.
Dhe pse duhet që koreano-veriorët tani t’i besojnë amerikanëve, që për një kohë të gjatë, do të nderojnë një marrëveshje që arrin çdo president?
Ndërsa pritëshmëritë me Iranin janë të larta, me Korenë e Veriut ato janë edhe më të larta. A do të jetë kjo një tjetër marrëveshje e tepërt për Z. Trump?/The New York Times – Lexo.al
Leave a Reply