Edhe në këtë periudhë tragjizmi mbarëpopullor që po kalon vendi rinia rezulton të jetë shtresa e popullsisë që po vuan pasojat më të dhimbëshme, duke konfirmuar kështu vijimësinë historike të fatit të saj të mbrapshtë.
Sepse i mbrapshtë ka qenë fati i rinisë në hershmërinë dhe po i tillë vijoi të jetë në përgjatje të shkallëve historike, deri në këtë fazë moderniteti të ardhur pas kalimit rreth pesë dekadësh nën komunizëm.
Pesëqind e kusur vite më parë “murtaja” që kosiste me shumicë fatin e jetës së rinisë e kishte emrin nizamllëk, apo inkuadrimi si ushtar në shërbim të legjioneve të ushtrive të huaja. Fat ky i rrjedhur nga prapambetja, varfëria ekstreme dhe qënia e truallit arbnor nën sundimin e pushtuesve që iknin e vinin.
Nizammllëku dhe qënia ““mish për top” nëpër luftëra ishte fati tragjik i rinisë shqiptare, fat të cilin vijoi ta gëzojë përgjatë gjithë moteve pasuese nën të njejtin atribut që favorizonte zorzopët udhëheqtar dhe jo mirësinë e vendit.
Me rënien e Perandisë otomane, e cila me nizamllëkun që ofronte ishte stimuluesja më e madhe e fatit tragjik të rinisë arnautistane, pesha e fatit të saj tragjik morri dimensionin e luftës për çlirimin kombëtar, duke bërë realitet vargjet:”Nga betejat vijmë drejt luftërave shkojmë”. Pra, sërish, fati i të mjerës rini shqiptare u bë shpirti i sheshbetejave që do të përfshinin vendin në të gjithë territorin e tij. Dhe kur këto beteja u duk se u fashitën e shpresohej se pas dimrave historik do të vinte Pranvera e fatit rinor, “xhelati” që, krahas nizamllekut do të kosiste fatin e pjesës më të madhe të rinisë do të ishte mërgimi. I rrjedhur po nga prapambetja, varfëria ekstreme dhe padëshira e udhëheqësisë për ti sjellë atdheut fat të mbarë. Edhe ndër këto mote hapërdarjeje, mërgimi dhe konfliktet e armatosura brenda e jashtë vendore, do të sillnin zbrazjen e truallit të lashtë arbnor, rinia e të cilit kurrë nuk e kish njohur Pranverën e fatit.
Lëvizja për çlirim kombëtar nga pushtuesit nazi-fashistë vërtetë e ndali fenomenin tokëzbrazës të mërgimit, por zgjeroi kraterin e fatit tragjik të kositjes së jetëve rinore të shuara ndër betejat e ushtrisë partizane, ku rinia përbënte pjesën e tyre dërmuese. Fatin tragjik e dëshmon edhe fakti se mbi 80 % të numrit të të rënëve në këtë luftë(28 mijë dëshmorëve) e përbënin të rinjtë e të rejat, që u flijuan në emër të idealit komunist, të një jete tjetër që do ti jepte fund fatit tragjik të rinisë, sundimit të shumicës mbi pakicën etj. Gjë që nuk ndodhi sikurse u propagandua, pasi sërish udhëheqësia politike me prejardhje “proletare” e hëngri fjalëdhenien dhe, duke ja dalë ta mposhtëte shumicën rinore, me gjithfarë lloj mjetesh e formash, i’a riktheu fatin e vet tragjik, duke i varur në “njerën dorë kazmën, në tjetrën pushkën” dhe për të pabindurit nenin 55, që të hidhte në burg për agjitacion e propagandë kundër pushtetit popullor komunist.
Me këtë triniti dhe shpirtin e tharrë nga ndalesa me dhunë shtetërore e besimeve fetare e gjora rini e kaloi pragun e shëmbjes së Murit të Berlinit duke i besuar kushtrimit për të shembur sistemin komunist. I besoi premtimit se pas shëmbjes së këtij sistemi edhe Shqipëria, vendi me popullsinë më rinore në botë, më së fundi, do fitonte lirinë e shumëdëshiruar dhe do ti bashkëngjitej vëndeve demokratike përëndimore.
“Ta bëjmë Shqipërinë si gjithë europa”, ishte kredoja që hodhi në betejën e ndryshimit të madh gjeneratën e rinisë studentore, e cila kurrë nuk mund ta kishte besuar se vetëm tre vite pas betejës për shëmbjen e busteve dhe idhujve komunistë do të përjetonte sërish të njejtin fat tragjik. Pra qënien “mish për top” në duart e esnafëve të rinj politik, të cilët, sikurse fati tragjik, doli të qenë hije e të ngjashmëve të tyre historik.
Leave a Reply